Zaginione Strzelce

Ratusz Średniowieczny

Ratusz wzniesiono w XV wieku jako budowlę murowaną, dwukondygnacyjną, nakrytą dachem ceramicznym, dwuspadowym. Prawdopodobnie budowla zwrócona była szczytem do kościoła. Do ratusza przylegały kramy. Budynek znajdował się w drugiej połowie XV wieku w złym stanie technicznym, dlatego też zdecydowano się na budowę nowej siedziby władz miejskich. Ze wzmianki z 1702 roku wiadomo, że na rynku istniał relikt starego, średniowiecznego ratusza, w którym mieściła się apteka nazywana starym ratuszem. Właścicielem jej był Christian Freund, który nabył obiekt od lekarza Erasmusa Corvinusa. W połowie XVIII wieku budynek zamieniono w „piwnicę winną”, należącą do kolejnego aptekarza. W 1838 roku w ramach porządkowania i przebudowy rynku usunięto relikty pierwszego ratusza.

Ratusz Nowożytny

Budowla wzniesiona została w latach 1600-1602 w obrębie rynku, obok reliktów średniowiecznego ratusza. Uroczyste poświęcenie budowli miało miejsce 5 września 1602 roku. Ratusz widoczny jest na nowożytnych widokach Strzelec autorstwa Mateusza Meriana Starszego i Daniela Petzolda. Był to obiekt wybudowany w konstrukcji ryglowej, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty dachem dwuspadowym krytym dachówką z sygnaturką. Nad wejściem umieszczono napis: „Curia dat curas, a curis curia dicta”. Według opisu z 1716 roku stan techniczny budowli był zły. Wymieniano jego wyposażenie: fotel Rady z 1593 roku, świecznik z rogów jelenich z wizerunkiem Matki Boskiej z żelaznymi łańcuchami, wzorzec łokcia, zegar słoneczny, miecz sędziowski i sprzęt przeciwpożarowy. Ostatecznie budynek został rozebrany w 1727 roku z pozostawieniem części obiektu na potrzeby straży garnizonu i apteki.

Brama Gorzowska

Brama Gorzowska nazywana też Brzozowską została wzniesiona w pierwszej połowie XV wieku po zachodniej stronie miasta, prawdopodobnie w miejscu wcześniejszej budowli bramnej. Była to budowla w formie prostopadłościennej wieży z ostrołucznie zamkniętym przejazdem. Brama została wzniesiona z kamienia i cegły ceramicznej na zaprawie wapiennej. Pierwotnie budowla zwieńczona była ostrosłupowym hełmem, rozebranym w 1711 roku, w miejsce którego wprowadzono dach dwuspadowy naczółkowy. Po zewnętrznej stronie fortyfikacji miejskich wzmocniono ją szyją oraz przedbramiem. Budowla widoczna jest na panoramach miasta wykonanych przez Materusza Meriana Starszego (przed 1652 rokiem) i Daniela Petzolda (1710-1715). Elewacja wschodnia była trzykondygnacyjna, zdobiona w drugiej i trzeciej kondygnacji kompozycją złożoną z wąskich, ostrołucznie zamkniętych blend. Od strony zewnętrznej – zachodniej przejazd bramny zabezpieczony był opuszczaną broną na prowadnicy umieszczonej we wnęce zamkniętej odcinkiem łuku. Budowla została rozebrana w kilku etapach. W 1821 roku wyburzono część zewnętrzną, wraz z domem pisarzy bramnych, natomiast w 1866 roku w związku z pogarszającym się stanem technicznym oraz utrudnieniami w komunikacji kołowej wieżę bramną.

Klasztor Augustianów

Klasztor augustianów znajdował się w południowo – wschodniej części miasta (obecnie ul. Saperów 34). Augustianie zostali sprowadzeni do Strzelec w 1290 roku. Zabudowa klasztoru została poważnie uszkodzona w związku z najazdem husytów w 1433 roku. W 1437 roku klasztor przeprowadził kolektę na odbudowę zabudowań. W okresie reformacji majątek klasztorny został zsekularyzowany. Początkowo należał do osób prywatnych. W 1552 roku założono tam owczarnię. W 1616 roku Nik. Schubert otrzymał potwierdzenie własności zabudowań poklasztornych, wraz z zezwoleniem na ich przebudowę i użytkowanie na cele rzemieślnicze lub wyszynk. W latach 1620-1632 właścicielem nieruchomości była Rada Miasta. W 1637 roku zabudowania zostały zniszczone przez pożar. W 1712 roku teren poklasztorny zabudowany był warzelniami i stajniami.

Szkoła dla dziewcząt

Po raz pierwszy o szkole wzmiankowano w 1580 roku. Budynek znajdował się wówczas po zachodniej stronie placu kościelnego. Stale był odbudowywany, modernizowany i remontowany. Obiekt został rozebrany w 1830 roku.

Szkoła dla dziewcząt

Po raz pierwszy o szkole wzmiankowano w 1580 roku. Budynek znajdował się wówczas po zachodniej stronie placu kościelnego. Stale był odbudowywany, modernizowany i remontowany. Obiekt został rozebrany w 1830 roku.

Szkoła dla dziewcząt

Po raz pierwszy o szkole wzmiankowano w 1580 roku. Budynek znajdował się wówczas po zachodniej stronie placu kościelnego. Stale był odbudowywany, modernizowany i remontowany. Obiekt został rozebrany w 1830 roku.

Szkoła Miejska

Budowla wzniesiona w 1574 roku w pierzei placu kościelnego jako budynek w konstrukcji ryglowej z dwuspadowym dachem krytym dachówką. Szkoła posiadała pięć izb przeznaczonych na mieszkanie kantora, organisty i zakrystiana. Budowla ze względu na zły stan techniczny została rozebrana w 1766 roku.

Nowa Szkoła Miejska

W 1766 roku zakupiono dom przy ul. Północnej i na jego miejscu komisarz budowlany Gemmlich wybudował nowy budynek szkolny. Koszt tej inwestycji pokryto częściowo z kasy kamery, częściowo z pieniędzy zebranych na terenie całego kraju. W tym miejscu w 1830 roku wybudowano kolejny budynek. Przy jego realizacji pracował murarz Schmidt i cieśla Butschke. Inwestycja została częściowo sfinansowana przez króla. Nowy budynek mieścił trzy klasy szkoły mieszczańskiej, dwie klasy szkoły podstawowej dla chłopców, aulę i mieszkanie służbowe dla rektora. W 1867 roku budynek powiększono o jedną kondygnację na cele gimnazjum.

Szkoła żydowska

Szkoła żydowska wybudowana została w 1680 roku i posiadała numer 34. Nieznana jest forma architektoniczna budynku.

Synagoga

Budynek wzniesiony został w 1679 roku. Obiekt był w 1769 roku w bardzo złym stanie technicznym, więc burmistrz Breckendorff wydał zarządzenie o jego rozbiórce. Pisał, że „ta nędzna, zbita z drewna budowla nadaje ulicy biedny wygląd”. Gmina żydowska licząca dwadzieścia trzy rodziny nie zgodziła się z tą decyzją i w 1771 roku odbudowała synagogę.

Cmentarz żydowski

Kirkut urządzono przy drodze do Dobiegniewa w 1719 roku. Za użytkowanie cmentarza gmina żydowska płaciła do 1859 roku specjalny podatek. Gmina żydowska w Strzelcach była stosunkowo liczna, jednak nie zajmowała uprzywilejowanego miejsca w strukturze społecznej miasta.

Łaźnia

Łaźnia mieściła się przy ulicy Mickiewicza, dawnej Łaziebnej. W 1697 roku łaźnia, przed którą stała studnia, zajmowała posesję nr 9. Budynek znajdował się przy dzisiejszej ulicy Mickiewicza.

Szpital św. Jerzego

Zespół szpitala wzniesiony w XIV wieku przed Bramą Gorzowską przeznaczony był dla chorych na choroby zakaźne. Do szpitala należały dwie włóki ziemi oraz ogród. Szpital odbudowany został w 1738 roku. W jego sąsiedztwie znajdował się cmentarz. Na zespół składała się skromna zabudowa parterowa, wzniesiona w konstrukcji ryglowej. Budynek szpitala zawalił się w 1910 roku.

Szpital św. Gertrudy

Zespół szpitala wzniesiony w XIV wieku i przeznaczony był dla ubogich. Do szpitala należały oddane w dzierżawę trzy włóki ziemi oraz ogród. W związku z oblężeniem miasta przez Szwedów szpital został spalony w 1642 roku. Po zakończeniu wojny 30-letniej rozpoczęto jego odbudowę. Obiekt ostatecznie odbudowany został w 1741 roku. Była to skromna zabudowa parterowa, wzniesiona w konstrukcji ryglowej.

Ujeżdżalnia garnizonu

Budynek wzniesiony został w 1821 roku przed Bramą Gorzowską. Był on ryglowy nakryty ceramicznym dachem. Obok znajdował się plac jeździecki. Obiekt służył garnizonowi do 1870 roku. W tym roku Strzelce ostatecznie opuścił stacjonujący tutaj 3. i 4. szwadron 10. regimentu dragonów. Strzelce od tego czasu nie były już miastem garnizonowym. Ujeżdżalnię wkrótce zamieniono na salę gimnastyczną, a plac jeździecki obsadzono drzewami, tworząc park.

Magazyn paszowy

Magazyn paszowy wybudowano w 1726 roku. Budynek znajdował się przy skrzyżowaniu ul. Adama Mickiewicza i Zachodniej. Obiekt wzniesiono z materiałów rozbiórkowych pochodzących z Bramy Gorzowskiej oraz murów miejskich. Budynek służył tutejszemu garnizonowi – regimentowi dragonów pod dowództwem v. Knobelsdorfa. W 1812 roku urządzono tu lazaret dla żołnierzy napoleońskich. Budynek spłonął w 1854 roku.

Farbiarnia

Farbiarnia wybudowana została nad jeziorem przy drodze do Drezdenka w początku XVIII wieku. W czasie wojny 7-letniej budynek został zniszczony. Po ustaniu działań wojennych 45 mistrzów sukienniczych otrzymało potwierdzenie praw cechowych i zezwolenie odbudowy farbiarni przy Jeziorze Górnym. Budynek odbudowany został dzięki hojności króla w 1764 roku.

Owczarnia

Owczarnia została wzniesiona przez Radę Miasta Strzelce po 1620 roku. Był to zespół ryglowych budynków zlokalizowanych na południe od Bramy Gorzowskiej. Owczarnia widoczna jest na sztychu Mateusza Meriana Starszego. Są to wygrodzone budynki wzniesione w konstrukcji ryglowej, nakryte dachami dwuspadowymi. Budowle zostały zniszczone w trakcie wojny 30-letniej.

Suszarnia

Budynek publicznej suszarni w Strzelcach wybudowano w 1721 roku. Był to obiekt wzniesiony przed Bramą Młyńską. Budynek został zniszczony w trakcie pożaru w 1746 roku i odbudowany w dwa lata później.

Młyn wietrzny

Młyn typu holenderskiego wybudowany został przez prywatną osobę w 1713 roku przy drodze do Dobiegniewa. Pozwolenie na budowę wiatraka wydał król pruski Fryderyk Wilhelm I.

Grodzisko

Prawdopodobne miejsce przedlokacyjnej osady Strelci znajduje się w północno-wschodniej części dzisiejszego miasta. Osada i zamek zniszczone zostały przez zbrojny najazd księcia Przemysła w 1272 roku. Nazwa związana była ze strzelcami, domem myśliwskim lub miejscem polowań i rozrywki lub osiedlem książęcych strzelców. Pierwotnie był tu, obok osady, słowiański dwór obronny, następnie przebudowany i służący margrabiemu Konradowi jako zamek, mający na celu kontrolowanie uczęszczanego szlaku komunikacyjnego. Na temat odbudowy zniszczonego „castrum” nie ma żadnych wzmianek źródłowych. Nazwa „Strzelcze” występuje jeszcze w pismach Jana Długosza w XV wieku.

Ratusz Nowożytny

Budowla wzniesiona została w latach 1600-1602 w obrębie rynku, obok reliktów średniowiecznego ratusza. Uroczyste poświęcenie budowli miało miejsce 5 września 1602 roku. Ratusz widoczny jest na nowożytnych widokach Strzelec autorstwa Mateusza Meriana Starszego i Daniela Petzolda. Był to obiekt wybudowany w konstrukcji ryglowej, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty dachem dwuspadowym krytym dachówką z sygnaturką. Nad wejściem umieszczono napis: „Curia dat curas, a curis curia dicta”. Według opisu z 1716 roku stan techniczny budowli był zły. Wymieniano jego wyposażenie: fotel Rady z 1593 roku, świecznik z rogów jelenich z wizerunkiem Matki Boskiej z żelaznymi łańcuchami, wzorzec łokcia, zegar słoneczny, miecz sędziowski i sprzęt przeciwpożarowy. Ostatecznie budynek został rozebrany w 1727 roku z pozostawieniem części obiektu na potrzeby straży garnizonu i apteki.